ماندگاری تورم در ایران

تورم یکی از مهمترین دغدغه های اصلی اقتصاد ایران در دهه های اخیر بوده است. بررسی تاریخی روند تورم در ایران نشان دهنده ماندگار بودن این متغیر می باشد. ماندگاری تورم یعنی تمایل تورم به همگرایی آهسته به سوی تورم تعادلی که در پاسخ به شوک های مختلف اقتصادی ایجاد می شود. اندازه گیری تاریخی ماندگاری تورم با مدل های سری زمانی خودرگرسیونی یک متغیره برآورد می شود و ماندگاری را به عنوان مجموع ضرایب مدل خودرگرسیونی برآورد شده در نظر می گیرد. در این مقاله، ابتدا با استفاده از این روش و یک معیار ناپارامتری، ماندگاری تورم در طول دوره 1386-1338 و چند زیردوره، و با لحاظ شکست ساختاری در سال 1357، اندازه گیری شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده وجود ماندگاری قابل توجهی در تورم در سال های بعد از انقلاب و به خصوص، تا سال 1374 می باشد. در حالی که در سال های قبل از شکست ساختاری یعنی انقلاب، شاهد ماندگاری قابل ملاحظه ای نمی باشیم. سپس به ارائه روشی برای توضیح اثر سیاست های پولی و مالی بر ماندگاری تورم پرداخته شده است. در این مدل ها برای نشان دادن اثر سیاست پولی از یک جانشین نزدیک آن، یعنی متغیر حجم نقدینگی بخش خصوصی به صورت واقعی، و برای سیاست مالی از متغیر کسری بودجه حقیقی دولت آن هم به صورت واقعی استفاده شده است. ضرایب برآورد شده این الگوها نشان دهنده این است که حجم پول و کسری بودجه روی ماندگاری تورم اثر مثبت داشته اند؛ به عبارتی اثر سیاست های پولی و مالی روی ماندگاری مثبت و معنی دار است. یعنی افزایش کسری بودجه و در نتیجه متعاقب آن افزایش حجم پول باعث افزایش تورم و دور شدن آن از روند خود و در نتیجه باعث ماندگارتر شدن تورم می شوند. اما با نگاهی به معنی داری و ضرایب دو الگوی مورد بحث مشخص است که اثر کسری بودجه روی ماندگاری بیشتر از اثر حجم نقدینگی می باشد. چرا که در دو مدل مشابه هم که در نظر گرفته شده، ضریب اثر کسری بودجه بر ماندگاری حدود 1/08 و ضریب حجم نقدینگی بخش خصوصی 0/77 برآورد شده است. علاوه بر این، در مدلی که از متغیر کسری بودجه استفاده شده، معنی داری ضرایب بسیار بالاتر است. در نتیجه، واضح است که اثر سیاست مالی بر تورم و ماندگاری آن بیشتر از اثر سیاست پولی می باشد.